Kult św. Urbana papieża w dziejach naszej okolicy

przez Artykuł nadesłany
Odsłony: 1417

Św. Urban był Rzymianinem. Po męczeńskiej śmierci Kaliksta I został wybrany na 17. papieża na Stolicy Piotrowej.

Jego ośmioletni pontyfikat przypadł na lata 222-230. Właśnie w tym roku wypada 1800. rocznica wyboru św. Urbana na Stolicę Apostolską. 

Za jego pontyfikatu żyła Cecylia i jej mąż Walerian, późniejsi święci. To w ich domu papież sprawował Eucharystię i udzielał chrztu św. Gorliwe apostolstwo, świętość życia Urbana i wspólnoty chrześcijańskiej przysparzały Kościołowi wyznawców, ale i przeciwników. Papież Urban został ścięty 23 maja 230 roku. Dwa dni później pochowano go w katakumbach rzymskich, co potwierdza archeologia. Jego śmierć męczeńską upamiętnił autor Boskiej Komedii: „Lecz raczej życia błogość wiekuista/ Syksta, Kaliksta, Piusa, Urbana/ Których ze łzami lała się krew czysta” (Raj, XXVII). W kalendarzu liturgicznym jest wspominany 25 maja.  

Papież Urban szerzył kult Eucharystii. To jemu przypisuje się nakaz używania do Mszy św. kielicha złotego (złoconego) lub srebrnego. Może z tego powodu po śmierci stał się patronem winnic, a z czasem  także innych upraw. Jego kult szczególnie szerzył się w średniowieczu. W Polsce, zwłaszcza na Dolnym Śląsku, był popularnym świętym, ze względu na rolniczy charakter ziem. W diecezji wrocławskiej w dniu 25 maja był obrzęd błogosławieństwa pól. O kulcie św. Urbana świadczą kościoły w Głębinowie (1923) i Reńskiej Wsi (1928). Wprawdzie obie parafie zostały założone w XX wieku, ale zapewne wezwanie kościołów nawiązuje do wcześniejszego kultu.  

W Burgrabicach do 1945 roku wspomnienie św. Urbana było dodatkowym świętem parafialnym, wielką uroczystością związaną z nakazem powstrzymania się od pracy. Wspominają o tym stare kroniki: „Rękopiśmienne dokumenty w archiwum parafialnym z 1735 roku i 1803 roku mówią o odnowieniu wówczas pradawnego ślubowania, i że dzień był już w 1500 roku święcony. Prawdopodobnie jest to zwyczaj znacznie starszy sięgający czasów założenia Burgrabic”. Dalej autor opracowania podkreśla, że „bardzo surowe kary za niedotrzymanie ślubowania zostały w 1929 roku przez proboszcza [ks. Leona Jakowskiego] i parafian uchylone, a nowe postanowienia przez proboszcza dostosowane do dzisiejszych warunków życia” (L. Jakowski, 500 Jahre Pfarrgemeinde Borkendorf, Borkendorf 1938, s. 8). 

Powyższa wzmianka o pradawnym kulcie św. Urbana w Burgrabicach wskazuje na rolniczy charakter miejscowości. Nie jest wykluczone, że były też skromne winnice, skoro obecnie w Burgrabicach jest Winnica Złota Góra.  

Zmienił się nasz styl życia. Na południowych ścianach domów rzadko już wspinają się winogrona. Wsie stały się bardziej rekreacyjne niż rolnicze, stąd i kult św. Urbana przeszedł w niepamięć. Ale może na strychach kościołów i plebanii są jeszcze obrazy i rzeźby przedstawiające św. Urbana. Może zachowały się polne kapliczki z wizerunkami patrona rolników, przedstawianego najczęściej z kielichem i winnym gronem, chociaż na rzeźbie ze Ścinawy Nyskiej błogosławi krówkę leżącą u jego stóp. 

RW